Pierwsza pisemna wzmianka o Chojnie pochodzi z 1244 roku i dotyczy niesprecyzowanej „ziemi chojeńskiej”. Od połowy XIII wieku miasto znajduje się w posiadaniu margrabiów brandenburskich W latach 1402-1454 Chojna wraz z dużymi obszarami Nowej Marchii (Neumark) przeszła pod panowanie Zakonu Krzyżackiego i stała się jednym z najważniejszych ośrodków miejskich i handlowych w regionie. O bogactwie miasta i jego znaczeniu świadczą m.in. przywileje nadane Chojnie oraz liczne zabytki o europejskiej randze (m.in. budowle w stylu gotyku ceglanego: Kościół Mariacki, klasztor Augustianów, ratusz miejski, potężne obwarowania i bramy miejskie). W 1945 roku miasto zostało w 80% spalone. Podczas pożaru ucierpiały zarówno budynki mieszkalne miasta, jak i najważniejsze zabytki. Ratusz został odbudowany w roku 1986 roku, zaś odbudowa Kościoła Mariackiego prowadzona przez polsko-niemiecką Fundację Odbudowy Kościoła Mariackiego trwa do dzisiaj.
Zabytek o randze europejskiej. Jeden z największych i najpiękniejszych kościołów w stylu gotyku ceglanego na Pomorzu.
Budowa świątyni prowadzona była w etapach, w latach 1389 – 1459, a projekt wykonano w pracowni znanego szczecińskiego architekta Heinricha Brunsberga. Wszystkie trzy nawy kościoła pokryte są wspólnym dachem o wysokości 42 m, zaś wieża kościoła (jej aktualny kształt powstał w XIX w) sięga 102 m.
Kościół Mariacki to budowla halowa z emporą w chórze i wieńcem kaplic. Przypory wewnętrzne mają formę pilastrów i tworzą górny krużganek. Nawa główna posiadała bogato dekorowane, krzyżowo-żebrowe gwiaździste sklepienie. Do momentu pożaru w 1945 roku kościół posiadał bogate wyposażenie barokowe. Do dzisiaj z pierwotnego wyposażenia świątyni zachowały się jedynie gotycka chrzcielnica i kilka fresków.
Od roku 1989 trwają prace przy odbudowie Kościoła Mariackiego, prowadzone przez polsko-niemiecką Fundację Odbudowy Kościoła Mariackiego w Chojnie. Kościół użytkowany jest obecnie jako sala koncertowa i wystawowa oraz miejsce, w którym odbywają się nabożeństwa ekumeniczne. Na wieży kościoła, tuż pod odnowionym zegarem, znajduje się taras widokowy dostępny dla turystów.
Co roku, w ostatni weekend sierpnia, dawni i dzisiejsi mieszkańcy Chojny biorą wspólnie udział w Dniach Integracji, Przyjaźni i Ekumenizmu. Większość spośród trwających przez trzy dni imprez odbywa się właśnie w Kościele Mariackim.
Dzisiejszy Kościół pod wezwaniem św. Trójcy powstał jako składowa część kompleksu klasztoru Augustianów w latach 1290-1388, a rozbudowany został w pierwszej połowie XV wieku.
Od połowy XVI wieku zabudowania klasztoru służyły jako stajnie, magazyny i lazaret. Do dzisiaj zachowały się malowidła ścienne ze scenami z życia św. Franciszka z Asyżu. Kościół jest jednonawowy, z gotyckim portalem, zachodnia fasada ozdobiona jest łukowatymi niszami i wieżyczkami.
W oknach kościoła wstawiono nowe witraże autorstwa prof. Dźwigaja z Krakowa. Z czterech skrzydeł zabudowań klasztornych zachowały się trzy. Byłe pomieszczenia klasztorne maja dużą wartość historyczną i architektoniczną. Sala konwentu ma imponujące sklepienie gwiaździste, w refektarzu zachowały się dwie kolumny i liczne maszkarony, klasztorne krużganki są pięknie sklepione.
Wzniesiony przez chojeńskich mieszczan na przełomie XIV i XV wieku ratusz (pierwotnie dom kupiecki) należy do najważniejszych zabytków architektury świeckiej tego okresu w Polsce. Podobnie jak Kościół Mariacki, ratusz powstał według projektu powstałego w pracowni H.Brunsberga w stylu ceglanego gotyku.
Około roku 1700 przebudowano boczne ściany budynku nadając im cechy charakterystyczne dla baroku. Ratusz został całkowicie zniszczony w lutym 1945 roku (zachowały się jedynie piwnice i fragmenty ścian), a odbudowano go w latach 1980-1986. Dzisiaj ma w nim swą siedzibę biblioteka publiczna oraz Centrum Kultury.
Brama Barnkowska (Bernikower Tor) to jedna z dwóch zachowanych bram miejskich średniowiecznej Chojny (trzecia została rozebrana w XIX wieku). Nazwa pochodzi od wsi Barnkowo (Bernikow), obecnie znajdującej się w granicach miasta. Posiada otwarty taras widokowy.
Pierwotnie brama została zbudowana na początku XIV wieku z kamienia, jednak już sto lat później została ona rozebrana i postawiona od nowa, tym razem z cegły. Kolejne etapy jej rozbudowy przebiegały aż do XVI wieku. Jest to brama typu wieżowego, …
Brama Świecka w Chojnie to jedna z dwóch zabytkowych bram wjazdowych do Chojny, zbudowana w XV w.
Podstawa bramy jest kwadratowa. Brama jest zbudowana z cegły, ale podstawę ma z kamienia polnego z trzema rzędami blend z dekoracyjnym fryzem oddzielającym drugi i trzeci rząd blend. Posiada ganek obronny z blankami i zakończona jest ostrosłupem z narożnymi wieżyczkami. Nazwa bramy pochodzi od miejscowości Świecie nad Odrą, dzisiaj Schwedt w Niemczech.
Ruiny kaplicy pw. św. Gertrudy to pozostałości po późnogotyckiej kaplicy przyszpitalnej z 1409 roku. Kościół przetrwał II wojnę światową. Na przyległym terenie urządzono cmentarz żołnierzy radzieckich i w związku z tym rozpoczęto rozbiórkę kaplicy, wstrzymaną ją jednak na polecenie konserwatora zabytków w roku 1953.
Zabytkowa panorama namalowana przez R. Melcherta w 1894 roku przedstawia Chojnę z południowego zachodu, ukazując najważniejsze budowle miasta: farny kościół Mariacki, ratusz, zespół klasztorny oraz obwarowania z dwiema bramami. Artysta skopiował zaginiony obraz z początków XVII wieku, będący najstarszym wizerunkiem Chojny. Do końca II wojny światowej dzieło zdobiło prawdopodobnie wnętrze chojeńskiego ratusza lub innego reprezentacyjnego budynku. Obecnie panorama znajduje się w Miejskiej Bibliotece Publicznej.
W Brwicach, w parku podworskim, znajduje się pozostałość dworku, na którego terenie znaleźć można okaz najstarszego, największego i najgrubszego mamutowca olbrzymiego w Polsce. Prawdopodobnie rośnie tam od 1895 roku i został posadzony przez rodzinę generała Henninga von Tresco.
Zapoznając się z treścią umieszczoną na tablicy informacyjnej, stojącej w pobliżu drzewa, w 2012 roku mamutowiec miał 27 metrów wysokości oraz 361 cm obwodu.
Polski klimat nie sprzyja rozwojowi mamutowców – większość z nich przymarza.
Dawniej mieszkańcy Brwic wierzyli, że przytulenie się do tego drzewa może przynieść szczęście, niestety z czasem okaz ten został zapomniany. Pamięć o nim przywrócił nie kto inny, jak Andrzej Szelążek wraz ze swoją siostrą, zgłaszając mamutowca w konkursie 'szukamy pomników przyrody’ w programie 'Ekran z Bratkiem’.
Głazy Bliźniaki są objęte ochroną jako pomnik przyrody nieożywionej. W 1944 roku zostały odkryte przez leśników. Większy z nich nosi nazwę “Szeroki Kamień”. Ma 25 m obwodu i 4,4 m wysokości. Mniejszy o nazwie “Mały Kamień” ma 10,5 m w obwodzie i 1,2 m wysokości. Oba głazy są granitowe.
Platan „Olbrzym” to największy okaz platana klonolistnego Platanus xhispanica Mill ex Munchh „Acerifolia” w Polsce. Platan jest drzewem osiągającym wysokość do 35 metrów z szeroką i rozłożystą koroną. Oprócz dekoracyjnych liści posiada także oryginalną korowinę. Jest gatunkiem drzewa dobrze znoszącym warunki miejskie i zanieczyszczenie środowiska. Często spotykany jest w parkach, gdzie występuje zarówno jako drzewo alejowe oraz pojedynczo.
Okaz w Chojnie osiągnął obwód pnia 1078 cm (mierzony na wysokość 1,3 metra nad poziomem gruntu), wysokość 33 metrów a jego wiek szacuje się na 300 lat. W części odziomkowej pień przypomina olbrzymią stopę mamuta, na wysokości 1,6 metra rozdziela się na trzy olbrzymie konary. Pień Olbrzyma jest z rozległym ubytkiem wgłębnym, który powstał wskutek wypalenia pnia drzewa. Rosnąć w sąsiedztwie źródliska oraz rzeki Rurzycy znalazł tutaj idealne warunki do wzrostu i rozwoju. Miejsce w bezpośrednim otoczeniu drzewa stanowiło przed laty niewielką polanę parkową, która umożliwiła widok widok na okazałe drzewo oraz wgląd w głąb parku z pobliskich ulic. Drzewo objęte jest ochroną jako pomnij przyrody (Rozporządzenie Wojewody Zachodniopomorskiego nr 120/2006) i stanowi jedną z atrakcji turystyczno – przyrodniczych Chojny.
W 2. połowie XIII wieku powstała w Rurce komandoria templariuszy. Zakonnicy zostali usadowieni na Pomorzu przez księcia pomorskiego Barnima I, który nadał im w 1234 roku Ziemię Bańską. W 1282 roku templariusze rureccy otrzymali patronat nad parafią miejską w Chojnie, w samej zaś komandorii sprawowali liturgię w romańskiej kaplicy salowej wzniesionej z precyzyjnie obrobionych kwadr granitowych. Kaplica ta zachowała się do dziś.
Po kasacie zakonu templariuszy w 1312 roku, schedę po nich objęli joannici. Wspierali oni rozbudowę chojeńskiego kościoła Mariackiego, w którym w 1399 roku został pochowany w prezbiterium zabity przez mieszczan bańskich baliw joannicki Detlef de Walmeden. Po reformacji zakon sekularyzowano, a dobra zakonne zostały przejęte przez władcę terytorialnego.
Najstarsza znana wzmianka o kościele parafialnym w Rurce pochodzi z 1490 roku, kiedy wzmiankowany był jej proboszcz Thomas Sasse. Obecna świątynia pochodzi z przełomu wieków XIX/XX.
Wyposażenie kościoła w Rurce
– rzeźbiona ambona i ołtarz z XVIII wieku
– cynowe świeczniki z 1734 i 1740 roku
Pierwsze wzmianki o parafii w Stokach pojawiły się w Księdze Ziemskiej margrabiego Ludwika w 1337 roku. Do parafii należały wówczas 4 łany ziemi. To jedyne informacje, jakie posiadamy o średniowiecznej parafii. Kolejne informacje pochodzą już z czasów po reformacyjnych. W 1775 roku istniał w Stokach kościół filialny parafii w Krzymowie. Zachowana do dzisiaj salowa, prostokątna neoromańska świątynia została wzniesiona pod koniec XIX wieku. Jako materiału budowlanego użyto kamienia i cegły.
Nasze chojeńskie lotnisko znajduje się na południe od centrum miasta i zostało zbudowane w latach 30. XX wieku jako lotnisko polowe. W czasie II wojny światowej zostało znacznie rozbudowane, w tym zbudowano pasy startowe, aby umożliwić lądowanie większych samolotów. Przy rozbudowie wykorzystano kobiety z filii obozu Ravensbrück, który ulokowany był w dzisiejszym wąwozie.
Film dokumentalny nt. oglądać można na naszej stronie ci.chojna.pl
Wkrótce Gmina Chojna przy współpracy z Instytutem Pamięci Narodowej Oddział w Szczecinie upamiętnią te miejsce.
